Hukuki Paylaşımlar

VERGİ KAÇAKLIĞINDA GERÇEK KİŞİLERDE CEZAİ SORUMLULUK

Ceza hukukunun genel ilkelerinden olan “cezalarm şahsiliği” prensibine göre, sorumluluk fiili işleyene aittir. Yani cezanın suçu işleyene verilmesi gerekir. Ceza hukukunda, herkes kendi fiimnden sorumlu tutulmuştur. Vergi kaçakçılığı suçlarında da suçun faili, vergi mükellefi veya vergi sorumlusudur. Ayrıca VIJK’un 360. maddesinde bu suça iştirak eden üçüncü kişilerin de suçun işlenme sinde meııfaatinin bulunmaması halinde sorumlu olacağı ve dolayı sıyla suçun faili olabileceği belirtilmiştir.

Birçokişletı-nesahibi;hastalık,yurtdışmdaolma,askerlik,ceza evindebulunmagibideğişiknedenlerlesürekliişyerindebulunma yabilir.Budurumdaişler,iraditemsilçerçevesindeverilenyetkiye bağlıolarakvekil,müdürgibikişileraracılığıylayürütülür.Bunlar, temsilyetkisiçerçevesindeyaptıklarıözelhukukişlemleridolayısıy la,işletmesahibinihaksahibiyapar,borçaltınasokar.Mükellef, vergiyidoğuranolayayönelikfaaliyetlerinikendisideğil;vekilive yamüdürüaracılığıylayürütüyorsa,faaliyetlervekilveyamüdür tarafmdanyerinegetiriliyorsa,suçfiilleridolayısıylasorumluluk vekileveyamüdüreaitolacaktır.Kanunaaykırıihlallerdendolayı vekilveyamüdürcezalandırılacaktır.Çünkücezalarmşahsiliğiilke sigereğincecezanınmuliatabısuçuişleyentemsilciolacaktır.Bura dabirhususadikkatçekmekgerekir.0da,vekillikilişkisininvek5letinnoterdendüzenlenenözelvekaletnameolmasıvevekMetna meninsuçakonufaaliyetlerikapsayacaknitelik(örneğin,suçunko nususahtebelgekullanmakise,vekiletnamedevekilin,işyerineait hertürlüişiyapmaveyafatura,irsaliyedüzenleme,kabuletmevb. yetkilerininbulunmasıgerekir)taşımasıdır.6Ancak,vekilinveya temsilcininişlenensuçlardansorumluluğunun,vekillikilişkisinin devamettiğidönemlesmırlıolduğuhususuunutulmamalıdır

VUK’un332.maddesinegöre,velayetvevesayetaltındabulu nanlarveyaişlerininidaresinibirkayyımatevdietmişolanlarm kendilerineizafetenveli,vasiveyakayyımınvergikanunlarınaay kırıhareketlerindendolayıcezayamuhataptutulamayacakları,bu hallerdesorumluluğunküçükvekısıtlılardadeğil;onlarınkanuni temsilcilerindeolacağıbelirtilmiştir.Budurumdakanunitemsilciler, vergikanunlarmaaykırıhareketlerindendolayı,taşıdıklarısıfatları nedeniyledeğil;suçuişleyenolarakcezanınmuhatabısayılacaklar dır.Bunakarşılık,suçteşkiledenflitküçüklerveyakısıtlılartara findanişlenmişise,küçüğünveyakısıtlmıncezaehliyetibulunup bulunmadığınagöredeğerlendirmeyapılacaktır.
Mirasıreddetmemişmirasçılar,öleninsağhğmdaişlediğifillerdensorumlututulamaz.Örneğin,munsmuhasebevehesaphileleri yapmışsa bu flullerden mirasçılar sorumlu değfidir. Mirasçılarm so rumlu tutulabilniesi için fiilin mirasçılar tarafından işlenebilecek fiil lerden olması ve mirasçılarla ilişkilendirilebilir olması gerekir. Örne ğin, muristen intikal eden defterleri ve belgeleri yok etmek veya muriski sağlığinda tedarik ettiği sahte belgeyi ölümünden sonra mirasçı larmm defterlere kaydetmesi veya kendisine intikal eden geçmiş dö nem defterlerini ve belgelerini ibraz etmemesi böyledir. Ancak, yet kfifierce ibrazı istenen defterlerin ve belgelerin mirasçıya intikal ede rek onun h~kimiyetinde olduğunun kanıtlanması lazımdır. Miras bırakanm defterlerinin ve belgelerinin mirasçıya intikal ettiği ortaya konulmadan mirasçınm ibraz sorumluluğundan bahsedilemez. Do layısıyla suç da oluşmaz. Miras bırakan tarafından defterlerin ve belgelerin yok edilmesi onun adına re’sen vergi tarbiyatma engel oluşturmaz. Ancak, idari ve adli cezalar verilmez. Çünkü TCK’da ve VUK’da, ölüm hali ceza verilmesine engel teşkil ettiği gibi, verilmiş fakat henüz infaz edilmemiş cezaları da ortadan kaldırır.7
Gerçek kişiler ticari faaliyetlerini bir tek kişi olarak yürütebile cekleri gibi, birden fazla kişi olarak bir araya gelip oluşturdukları ortaklıklar aracılığıyla da yürütebilirler. Tüzel kişiliği bulunmayan ortaklıklara “adi şirket” örnek gösterilebilir. Adi şirketlerde, her ortağın şirketi temsil ve yönetim yetkisi bulunmaktadır. Bu nedenle, esas olarak, şirket adma yapılan her türlü fiilden tüm ortakların so rumluluğu bulunmaktadır. Adi şirket ortaklarınm, ortaklığın tüm işlerinden birlikte sorumlu olduklarmm tespiti halinde, suç fiilinin fikir ve eylem birliği içinde işlendiği kabul edildiğinden, her bir or tağm ayrı ayrı ceza sorumluluğu bulunmaktadır. Bu nedenle, her biri işlenen suçun faili olacaktır.
Adi şirketin temsil yetkisinin, iş bölümü yapılarak ortaklardan birine veya birkaçma bırakılması durumunda, yönetimi yüklenen, suçun ayrmtılarını bilen ve suçun oluşmasmda rolü bulunan kişi veya kişiler suçun faili olacaktır.8 Adi şirkette, işlerin idaresi bir vekiletevdiedilmişisecezaisorumlulukvekileaitolacaktır.Örneğin mükellefinveyavergisorumlusunun,işlerininidaresinivek&letna meileeşinedevretmesihalinde,suçunoluşumundarolübulunanve yönetimiüstleneneşsorumluolacaktır. AyrıcaVUK’un10.maddesininbirincifıkrasmagörevakıflarve cemaatlergibitüzelkişiliğiolmayanteşekküllerinmükellefveya vergisorumlusuolmalarıhalinde,bunlaradüşenödevlerinkanuni temsilciler,teşekkülleriidareedenlervevarsabunlarıntemsilcileri tarafmdanyerinegetirileceğibelirtildiğindensözkonusuvakıf,ce maatgibiortaklıklarıidareedenlersorumluolacaktır.Budurumda dasuçunayrıntısmıbilenvesuçunoluşumundarolüolanidarecile rincezaisorumluluğubulunmaktadır.

gerçek kişilerde cezai sorumluluk vergi ceza hukuku vergi kaçakçılık suçu